Friday, March 21, 2003

Laat hulle koek eet

Die wêreld is bietjie vreemd, sê hulle, as die beste rapper wit is en die beste gholfspeler swart. As Duitsland traag is om oorlog te maak en die Franse die Britte beskuldig van arrogansie.

Min Britte regverdig die stelling dalk soveel as die Koningin. Eers spandeer sy derduisende belastingbetalersponde op ’n totaal onnodige “panic room” in die paleis; nou is daar gerugte dat sy die oorlog teen Irak in Skotland wil deurbring. Dis soos om ’n hamburger voor Rik “Groter as die lewe self” Waller neer te sit! As die Skotte van haar Hoogheid praat, is hul sinne besmet met ’n ander woord vir hond-met-tepels. Hulle sal haar verskeur.

Mens moet ook wonder hoekom sy (of Charles, wat Nr 10 gereeld met briefies bombardeer) nog geen opinie oor die oorlog gelug het nie. Ja, sy praat soldate moed in en korrespondeer met klein dogtertjies sodat die volgende generasie ook haar foto bo die kaggel kan hang. Ja, sy het as staatshoof eintlik net ’n simboliese rol. Maar volgens die koninklike webblad is haar hoofrol as ’n fokus van nasionale eenheid. En natuurlik mag sy iets sê.

Dalk hou sy net té veel van Bush. Sy’s immers met iemand van sy presiese intellektuele kaliber getroud. Verder is Bush is ook nie regtig verkies nie, maar beide glo dat hulle en hul makkers die uitverkorenes van hul onderskeie koninkryke is. In Bush se geval (want aardrykskunde is nie sy sterk punt nie) sommer van die wêreld.

Of dalk meen sy die oorlog hou die potensiaal vir die grootste oomblik van haar termyn in. Na ’n enkele besoek aan die East End tydens die Blitz het die volk immers geglo haar moeder kon op water loop.

Maar genoeg oor haar.

Ék voel uiters gegrief dat ons almal so in hierdie oorlog geboelie word, en dit net omdat Alfred E Neuman toe tog president geword het. Dom mense wat dink hulle is slim — het ’n wyse klasdroster eendag gesê — is ’n baie gevaarlike groep mense.

Blair is nog ordentlik genoeg om te lyk of hy empatie met ander se oortuigings het. Dis asof hy sê: Jy vra waarom moet jy groente eet? Dis ’n baie goeie vraag en een waaroor ek … ons … al baie gepraat het. Jy hou nie van groente nie. Ek weet! Glo my, ek weet. Maar, maar … jy moet verstaan. Dis góéd vir jou. Dit is!

Bush is egter soos ’n bedorwe brok wie se speletjie jy volgens sy reëls moet speel as jy in die somer na sy huis met die swembad genooi wil word. Sy reëls verander heeltyd op grond van sy prestasie. Party sal later langlip skree: “DUS! ON!REG!VER!DIG!” Maar hy hoor nie. Die res sê verraaierig: Ag, dis net ’n speletjie. Maar hulle weet dit is nie.

As jy in een mens se oë kyk wie se lewe vir ewig deur oorlog geraak is, sukkel jy om redes te kry wat sulke drastiese aksie regverdig.

Soos Matthew. Ek het op ’n stadium by die Royal Festival Hall gewerk wat tydens die 1951 Festival of Britain as ’n na-oorlogse “Tonic to the Nation” opgerig is. Onder in die koffiewinkel naby die kaartjieskantoor het Matthew heeldag, elke dag gewag vir ’n vriend wat nooit opgedaag het nie. Elke uur of twee het hy nog geld gaan trek, nog ’n kaartjie bespreek. Saans het sy jong Chinese vrou by hom aangesluit. En die volgende dag was hy weer daar.

“Daai man is drek,” beduie hy.

“Ekskuus?” sê ek, versigtig om enigiets te beaam voor my salaris inbetaal is.

“Ek sê daai man is ’n direkteur. Hy sê ek mag nie heeldag in die koffiewinkel sit nie. Waarvoor het ons miskien geveg?”

Of: “Hoor wat speel hulle daar,” sal hy kwaad tydens een van die gratis middaguurkonserte sê.

“Jazz?”

“Ja, Jazz! Hulle moet klassieke musiek speel! Waarvoor dink jy het ons geveg!”

En dan vertel hy weer van sy reargunner-dae en wys hy weer sy littekens.

Hy behoort steeds aan ’n reargunner-vereniging. “Maar,” sê hy afwesig, “baie van hulle is dood. Die meeste van hulle is regtig dood … Ek gaan gou kyk wat daar buite aangaan.”

Hy sal van ’n wonderlike loopbaan vertel van meer as ’n dekade in die Ooste en daarna in Amerika. Dan onthou hy weer “daardie vyf jaar … “ En iets skuif oor sy gesig wat jou koue rillings gee.

Daar’s ook Omar, ’n Bosniër, wat vir sewe weke Londen toe sou kom om Engels te leer. Teen die tyd wat hy moes huis toe gaan, was daar oorlog en moes hy politieke asiel verkry. Hy’t vir ’n jaar geen kontak met sy familie gehad nie. Na sewe jaar het hy skaars sy tingerige ouers herken. Hulle het alles verloor, maar ten minste was hul enigste kind veilig elders. Nie, soos baie van sy klasmaats, in ’n begraafplaas in Sarajevo nie.

“Hulle maak elke jaar ’n film van die oorlog sodat niemand vergeet nie,” sê hy intens. “Niemand mag vergeet nie.”

Gestel die oorlog tref die Eiland ...

Ek kan my nie uitlaat oor “haglike” oorlogsomstandighede nie, maar ek’s bevrees as ek in ’n klein vertrek saam met ’n klomp Heinz Baked Beans-eters vasgekeer gaan wees, gaan dit nie mooi wees nie. Ek het vinnig deur die koskaste van ons deelhuis gekyk en gelukkig is daar net een geblikte sjokolade-sponskoek.

Ons gaar nie kos op nie en ons koop nie gasmaskers nie. Maar nie omdat ons dit probeer ignoreer nie. Om die waarheid te sê, nog voor die WB-finaal (beter bekend as die krieket-&*%$£$), kyk almal al 24 uur ’n dag Big Brother-staail oorlog. Ons sit vasgenael voor hierdie ultimate realiteit-show deur die grootste jackass van almal.

Ons kan nie meer die oorlog keer nie. Ons kan net aanpas as die omstandighede dit vereis. Soos my Kanadese kollega met haar whatif-paranoias. Een oomblik kondig sy beslis aan sy gaan ophou rook want sy’t keelseer; 45 minute later gaan koop sy sigarette, want “I’m dying of oesophagus cancer anyway.”

Ns: Wil iemand nie asseblief vir Bush ’n Playstation koop vir Kersfees nie?

(Litnet 2003)

Die Prins, ’n paar Bacardi Breezers en ’n nat hond

As Suid-Afrikaners van die Engelse (en spesifiek Londenaars) praat, is dit nooit baie vleiend nie. Hierdie is immers ’n nasie wat kweel “Lekker lekker barbie woohoo” en dan binne staan en kyk hoe ’n enkele Suid-Afrikaner teen ’n poolwind stoei om klam charcoal aan die brand te kry. Maar my moeder seg altyd, as jy niks goeds oor iemand te sê het nie, bly liewer stil.

Stilbly is egter ook nie ’n opsie nie. So na twaalf en ’n half minute se kwaliteit-dinkwerk moet ek erken dat Britte darem drie bewonderenswaardige eienskappe het. Boaan die lys is hulle geweldige kapasiteit vir tee. Die tweede is hulle ongeëwenaarde gawe om, behalwe tydens voetbalwedstryde, hoegenaamd geen emosie te toon nie; en die derde is hulle absolute blinde geloof in hul eie vermoëns.

Die koninklikes verskaf oudergewoonte ’n paar ooglopende voorbeelde, maar ek sal volstaan by prins Charles. Hy glo hy’s die groot filosoof, kunstenaar, sportman en Don Juan van sy generasie. Omdat hy met bome gesels (die ooreenkoms met sommige van sy familielede kan enigeen ontsenu), reken hy hy’s die grootste natuurman sedert Rolf Harris kangaroes nageboots het. Hy maak gereeld onsamehangende filosofiese uitsprake waaroor sommige mense oooeee en aaah, en omdat hy niks minder verwag nie, moedig dit hom net verder aan. Dis jammer, veral omdat hy eintlik ’n ondergemiddelde skepsel is. Sy universiteitspunte is immers beskryf as iets wat slegs die “terminally lazy or the very stupid indeed” kry. (Myne ook, terloops, maar ék dink nie ek’s die volgende Laurens van der Post nie.) Die man wat moet koning word, het ook al die wens uitgespreek om as ’n sanitêre produk gereïnkarneer te word, en glo gebieg dat hy soms wonder “if two thirds of the globe is covered in red carpet”. Kommerwekkend. Veral omdat daar agter sy peinsende uiterlike geen realistiese waddehelnou-selfbeeld skuil nie. O, nee. Hierdie man se grootste verleentheid is dat hy daagliks sy pêrels voor swyne soos Tony Blair moet gooi.

En dan die plebs. Omdat almal se Bacardi Breezer-geïnspireerde vriende elke Donderdagaand hulle karaoke-pogings encore, glo 97 persent van die bevolking hulle kan sing. Iedereen dink hy’s ’n Pop Idol. Mense het ’n obsessie om op realiteitsprogramme te wees, want almal dink hulle het ’n persoonlikheid wat hulle eenvoudig met die wêreld moet deel. Dis ook hoekom groepe soos S Club 7 dit kon regkry om vir jare sonder skaamte ’n hoëprofiel-bestaan te voer.

Kyk ook byvoorbeeld na die volgende onvergeetlike lirieke van die Spice Girls:

La la la la la la la la la
La la la la la la la
La la la la la la la la la
La la la la la la la.

Mens wil jou verbeel dat terwyl hulle “Spice up your life” geskryf het, iemand sou voorstel: “Hie hie, kom ons sing net la la la vir, like, ewig en kyk of mense daarvoor val.” En hoe hulle sou dink dis histeries. Maar nee, hulle glo opreg dis lirieke wat iemand se lewe gaan raak.

En dit het! Na alle waarskynlikheid is die Spice Girls nie uitmekaar oor hulle gedink het die grap gaan nou te ver nie, maar eerder omdat elkeen onderskeidelik gevoel het hulle kan nie langer hul besonderse talente langer laat onderdruk deur die ander wat dalk goed is, maar nie geniaal nie.

Dit bring my by die Olimpiese Spele. Toe Suid-Afrika destyds die Spele wou aanbied, het derduisende Suid-Afrikaners begin verskoning maak. (Behalwe natuurlik daardie beminde spotprent-bergie met sy “Athens se ma”-plakkaat). Die skade! Die skande! Vervoer, vuil, sê nou dit reën …

Die Britte, daarenteen, is vol selfvertroue vir hul bod om die Olimpiese Stadion in Hackney te bou. En ek het nog bittermin mense hoor sê “Jy’s nie ernstig nie.” Dis seker mooi, die ideaal van oplewing in ’n area wat slegter lyk en meer stink as ’n nat hond. Maar dis regtig ’n vergesogte idee. Daar’s min treine en baie moorde. Daar bly soveel nasionaliteite, jy sal sukkel om iemand te kry wat in Engels kan verduidelik waar die derde uitdunronde van die gesinchroniseerde swem plaasvind. Hackney het “karakter”, seg hulle, maar dis net ’n ander woord vir “lewensgevaarlik en vol mense wat heeldag met hul imaginary friends baklei”.

Tog, hierdie ingesteldheid van die Engelse is iets wat ons nie het nie. As ons vir, seg maar, ’n sekretariële pos aansoek doen, sal ons nog sê ja, ek tik 75 woorde ’n minuut. En dan, al probeer keer ons hoe, daar glip altyd nog ’n “maar” uit. Maar … dit … was … lank terug. Jammer om te hoor, sê die onderhoudvoerder, en gee die werk vir ’n blasé Brit wat 14 woorde ’n minuut tik, met 100 persent spelfoute.

En dit bring my by die eintlike punt van die storie, liewe leser: dít is die rede waarom duisende jong Suid-Afrikaners in Londen sekuriteitswagte is. (Dink ek.)

(Litnet - 2003)