Monday, October 18, 2004

Fluit fluit

Sedert ek in Londen is, het ek al sewe posadresse gehad, en ten minste 12 base. Die 'werk' wat ek die langste gehou het, was om nou en dan, as Org my vriendelik herinner, iets vir Klets te stuur. Alles moes gewoonlik onder groot druk gebeur, en ek kan net dankie se vir Org wat my 'gedwing' het om so nou en dan stil te sit en hierdie snaakse mense te probeer verstaan. Ek dink nie ek sal hulle ooit verstaan nie, maar ten minste weet ek nou hoekom elke twee een met homself praat. Klets was nie altyd so maklik om net aanmekaar te slaan nie en Org verdien 'n vet pluimpie. Ek hoop julle't iets geleer oor ander nasies. En ek sal julle laat met 'n herhaling van my goudste raad: Hardloop vir die bus! Jy weet nie wanneer die volgende een weer kom nie.

(Klets - Okt 2004)

Vreemder as fiksie (alweer)

Ons kan regtig nie kla oor 'n gebrek aan insig in die doen en late van die gemiddelde Brit nie. Elke tweede mens is deesdae op TV in een of ander realiteitsprogram. Dis nie ALS gemors nie.

Ek kyk graag (How Clean is Your House) hoe hulle die vullis in ander mense se sitkamers laat ontleed en dan vir hulle vertel van al die houtwurms en luise en vleisvretende goeters wat een van die dae die baba gaan wegdra as daar nie dadelik skoongemaak word nie.

Ek stel altyd belang om te hoor (Too Posh To Wash) dat sekere ryk mense se kinders in hul neuse krap, dit in hul broeksakke bêre en nooit hul broeke was nie. Ek stel hoofsaaklik belang omdat ek elke keer verstom is dat hierdie mense hulself vrywillig laat afneem. Dat hierdie walgworse van die samelewing bereid is om hul vuil onderklere vir die wêreld te wys.

Van die beter programme was Faking It waar hulle byvoorbeeld 'n koekerige rekenmeester vat en hy binne drie weke moet leer om branderplank te ry. Na drie weke neem hy dan deel aan 'n kompetisie saam met twee ander met jaaaare se ondervinding. En dan moet 'n paneel die faker uitwys.

Dan was daar die hoogs suksesvolle en emosionele Wife Swap (wat verban is in Frankryk), waar twee uiteenlopende gesinne se moeders vir twee weke moet plekke ruil. Daar's al 'n opvolgreeks gemaak van How Wife Swap Changed My Life, en tereg ook. Want as een vrou wie se man heeldag lank rekenaarspeletjies doenig is en nooit met die kinders nie, by 'n huis intrek waar die man na die kinders kyk en oor die algemeen weet hoe om haar ogies weer te laat blink, dan's daar oorlog as sy by die huis kom.

Daar's ook What Not To Wear waar twee supertewe vir 'n klomp trolle vertel hoe lelik is en hoe walglik hul smaak (as hul enige het). Dan probeer hulle om vir Suzie te vertel dat sy regtig nie 'n T-hemp met horisontale strepe by 'n stywe broek met kolle op moet dra nie. Na 'n maand gaan kuier hulle onverwags by Suzie, en dan dra sy maar weer haar standaarduitrusting. Dis vernederend en aaklig en wonderlik.

Toe kry die polisie in Hampshire nou die dag 'n blink idee. Hulle skryf briewe vir 'n klomp mense met uitstaande boetes, of mense wat hofbevele ignoreer. Ons maak 'n nuwe TV-storie seg hulle. Wil jy deelneem? Jy kan 'n groot prys wen. Op TV!

Hulle kies toe 20 vir die finaal. Groot opgewondenheid. Die deelnemers word deur 'n bekende en beminde paartjie verwelkom. Agter die gordyn hoor hulle ('n opname van) 'n histeriese gehoor en die aankondigings van 'n histeriese aanbieder, Dan word hulle een vir een deur die gordyne gelei deur die rook en ongelooflike ligte, en hoor die mense! En dan word hulle in hegtenis geneem. Sewentien van hulle. Altesaam 144 mense (wat sekerlik baie ontsteld is oor hulle nie ook op TV kon verskyn nie) het vir die polisie genoeg inligting gegee sodat hulle ook vervolg kan word.

Is dit nou nie baie interessanter as die nuus nie?

(Klets - Okt 2004)

Saturday, October 16, 2004

'n Jammerlike affêre

Die eerste woord wat jy uit enige volbloed Britse baba se mond sal hoor is nie pint of bingo soos wat algemeen aanvaar word nie. nee. Dis sorry.

Jammer, hoe laat is dit? Jammer, weet jy waar's die stasie?

As die bus op jou voet stil hou, sê jy jammer. As iemand jou uit die grond uit loop, is jy jammer.

Niks vreems vir Suid-Afrikaners nie. Ons is immers ook lief vir Jammer. Jammer dat ek leef, en so. Dis te blameer op die ingebore Calvinistiese skuldgevoelens, maar natuurlik ook op Antjie "Jammer mamma dat ek nie is wat ek so graag vir jou wil wees nie" Krog.

As ek of Rudi ons oudste broer se verkeerde knoppies gedruk het (soos deur hom te spot omdat hy 'n sekere reël uit 'n Antjie Krog gedig in 'n Moedersdagkaartjie gebruik om punte te wen), het hy gewoonlik gesê: Ooo, jy gaan jammer wees! En gewoonlik was ons. Maar al het ons vir tien minute lank ekisjammerekisjammerekisjammer geskree, het die houe wat op ons gereën het nie minder simpatiek geword nie. So, soms beteken jammer net mooi niks.

Tog, in die groter wêreld kan jammer wel 'n impak hê. Die meeste mense kan 'n verskoning baie effektief gebruik om hulself te verontskuldig.

Die Nazi's het probeer. Die Britte, die Afrikaners... Hierdie week het Beckham dit gedoen omdat hy aspris 'n geel kaart gekry het. Maar, o wee, Tony Blair het volstrek geweier om die J-woord te sê. Hy't om verskoning gevra, ja. Maar nie jammer gesê nie. (Nee ek weet ook nie wat die verskil is nie.)

Maar hoekom moet hy jammer sê as hy nie is nie? 'n Mens moet tog sê wat jy dink en nie wat jy dink jy moet nie. Dit verstom my ook dat die Britte skielik nie die reëls van hul eie etiket ken nie. Ek meen as iemand sy drank oor jou mors moet JY sê jy's jammer. Dus, as jy die Irakis gaan bom, is dit mos hulle wat moet jammer sê? Ek's seker Saddam sit vanaand iewers dikbek in 'n kamer terwyl iemand 'n skerp wit lig in sy gesig skyn en sê: Sê jy's jammer! En bedoel dit!

(Klets Oct 2004)

Monday, August 16, 2004

Daar was 'n Portu-geezer

('n Deelhuisgenoot Ware Lewensdrama)

Elf jaar gelede besluit Conceicao Amada skielik genoeg is genoeg. "Jorge! Duarte! Agostinho! Luis! Miguel! Andre!" roep sy haar ses seuns, "Pak julle goed. Ons trek terug Madeira toe. Nou!"
Vir Pretoria sien sy nie 'n dag langer kans nie.
Adeus, Jose Luis Corte Leodoro, groet sy haar man. Dit was sý idee om vier jaar tevore na hierdie geweldadige uithoek van die wereld te trek, om sy heil as elektrisiën te kom soek. Maar sy kan nie aanpas nie, en hy wil nie teruggaan Portugal toe nie. So: Adeus, Jose Luis Corte Leodoro, roep sy vir oulaas oor haar skouer.
En sedertdien het hulle nog nie weer gepraat nie.
"Ek weet nie waar hy is nie" sê Conceicao. "En ek gee ook nie om nie!"

Maar ons gee om! Want ons wil die uitdrukking op sy gesig sien as ons hom vertel dat sy seun Jorge, wat 16 was toe hy hom laas gesien het, se naam nou Nadia is. En dat Nadia, inderdaad, 100% volledig vrou is. Dat sy met haar DD-borste (wat sy graag vir almal wys), haar FF-persoonlikheid, haar glamorous uitrustings, haar obsessiewe rookgewoontes en haar skril-histeriese lag ses miljoen Britse televisiekykers oorrompel het - want dít is hoeveel mense vir haar gestem het om die afgelope week loshande, as die gewildste deelnemer ooit, die vyfde Big Brother-reeks te wen.
"Juffrou" sê Jose Luis Corte Leodoro waar ons hom opspoor in 'n klein dorpie op die grens van Botswana, waar hy rakke pak vir 'n lewe, "ons sal verkies as jy die tydskrif koop vóór jy dit lees."
Maar kyk dan hier!
Hy kyk weer na die foto, en weer, en sê uiteindelik trots "Sy's baie mooi. Nadia. Die mooiste vrou in ons familie!"
Hy maak 'n bottel sjampanje oop. "Ons wou altyd 'n dogter gehad het."

Tog, ten spyte daarvan dat 'n herontmoeting topklas tabloid-voer sou wees, is dit nie vir Nadia 'n gegewe nie. Luis was immers nie altyd No. 1 Pa Van Die Jaar nie.
Oor haar oorwinning is sy verheug. Nie soseer oor die prysgeld nie, maar oor die nasie haar aanvaar. As 'n vrou. En nou hoop sy om haar droomman te ontmoet, sodat sy 'n groot wit troue kan hou.
Haar elf huismaats was deurgaans onbewus van haar geheim. Victor was wel skepties oor haar vierkantige ken. "Daar's twee goed wat jy van die maan kan sien," het hy gesê, "die Groot Muur van China. En Nadia se kakebeen."

(Klets - Augustus 2004)

Stink Salami?

London Underground probeer altyd hul tienduisend reëls op humoristiese ons-vra-mooi plakkate uitbeeld. Vir lank was daar die Love Is… reeks. (Daai kaal seuntjie en dogtertjie, onthou?) Love Is… To Move Down the Carriage. En so. Die afgelope maand moes hulle toe 'n reeks plakkate wat (glo) oor die £100,000 gekos het om te vervaardig verwyder omdat dit elke Italianer wat dit gesien het sielsongelukkig gemaak het. Die advertensie wys 'n man wat soos 'n slagter lyk ('n Italiaanse slagter, se hulle) wat tussen 'n klomp hamme en salamis op die tube sit. Don't Eat Smelly Food is die boodskap. Julle tas ons erfenis aan, kla die italianers. Op een salami kan jy duidelik 'n bekende vervaardiger se naam sien.

Behalwe dit - as iemand met 'n moerse parma ham voor my gaan sit, gaan ek emmersvol kwyl van die lus. Salamis en hamme stink nie. Ook nie noodwendig mense wat dit eet nie. Dis die kerrie-eters wat pong. Van al die chilli en garlic en die wie-weet-wat wat so skerp ruik dat jy self in 'n oranje vetterige sweet wil uitslaan. Miskien lyk 'n tradisionele salami-eter net meer polities korrek op 'n plakkaat as 'n tradisionele kerrie-eter.

Stink kos is in elk geval nie die grootste probleem op die tube nie. Op London Underground se webblad kon mense stem vir wat hulle beskou as die mees irriterende gewoontes van mede-passasiers. Om op die trein te klim voor ander passasiers afgeklim het, het verreweg die meeste stemme gekry. Mense wat op die linkerkant staan (waar hulle veronderstel is om geweldadig te loop) was ook hoog op die lys. En, vreemd genoeg, mense wat lyk of hulle 'n trekklavier by die huis het, het dubbeld soveel stemme gekry as mense wat stink kos eet.
Julle het dit nog lekker hier in Londen, sê hulle elders op die blad. Julle dink byvoorbeeld die tubes is vol, maar in Tokyo word party mense betaal om meer passasiers op die treine te druk.
Seker nie lank voor dit hier die werk van die minimum-loners gaan wees nie. Ek meen, ons eet klaar almal rou vis.

(Klets - Augustus 2004)

Die reen in Londen val meestal op my

Die Engelse praat graag oor die weer. Jy sal nog dink dis iets wat hul doen om ongemaklike stiltes te vermy, maar nee. Hulle wil daaroor praat. Onophoudelik.
Nou het ons mos die langste winter in menseheugenis gehad. In hierdie mens se heugenis, in elk geval. Ons het darem vier dae sonskyn gehad. (Waarop almal wat nog hulle tone kan sien, gedink het dis verpligtend om hulle deurskynende, drillerige lywe vir die wereld te wys.)
En tussendeur het dit gebliksem en gedonder vir die vale. Dit stormreën so, dit lyk of iemand die badwater oor ons uittap. En in 'n stad wat tot stilstand kom in temperature hoër as 30 en laer as vyf, kan jy jou die chaos voorstel.
Wel, nie al die chaos nie. Want hoeveel van julle sou byvoorbeeld raai dat die oorwerkte Victoriaanse dreine nie onder sulke druk kan presteer nie, en dat meer as 'n miljoen ton onbehandelde rioolwater in die Teems geloop het. Derduisende visse het gesneuwel. Wat 'n nare, aaklige dood. Dis soos om jou kop in 'n verstopte toilet te druk en dit daar te hou. (Kry visse konvulsies?)

Die Teems was reeds nie so vars nie. My neef Dirk moes eenkeer 'n hond behandel wat met 'n klein seerplekkie in die Teems gaan speel het, en met 'n etterige wond op die operasietafel geëindig het.

Maar daar is meer as net 'n paar allemintige groot drolle in die drinkwater.
Ek's die afgelope tyd besonder vrolik, en dag toe dis oor die vier son-dae. Of oor ek bedank het. Nee, seg die omgewingsguru's. Dis oor jy so baie water drink as gevolg van jou alewige en allemintige na-dors. Sien, Prozac word deesdae vir so baie mense voorgeskryf dat tekens daarvan in die (behandelde) drinkwater bespeur word.
Maar, lag hulle emosieloos, hulle dink nie dit hou enige nadele in nie.

Friday, July 30, 2004

Afrikaanse Proms se geboortepyne

Ek hou van mense wat groot dink. Hulle het passie en guts. En Suid-Afrika het meer van hulle nodig. Mense wat byvoorbeeld eers op 85 uit openbare diens tree, of op 100 atletiekrekords slaan. Mense wat sê "Vandag Benoni, môre Hollywood!"

Of mense wat droom van 'n Afrikaanse Proms in die manjifieke Royal Albert Hall - en dit laat gebeur.

'n Paar maande gelede het die meeste mense wat van dié plan vir Ukkasie gehoor het, seker gedink: "No Way!" Maar Saterdagaand het die Taal, soos Stephan agterna gesê het, inderdaad weergalm in die Ingelse bastion van kuns en kultuur.
Vanjaar se hoofkonsert het definitief die potensiaal om 'n skouspelagtige jaarlikse produksie te wees. Ja, dit was nie sonder haakplekke nie, maar neem gerus in ag dat die BBC Proms (wat dié Ukkasie geïnspireer het) vir ongeveer 40 uit sy 110-jarige bestaan finansieel gesukkel het (!).

Die idee met Ukkasie was, raai ek, om (soos met die Proms) vir 'n groot gehoor 'n wye spektrum van musiek aan te bied in 'n produksie van hoogstaande gehalte. Die program sou in die eerste helfte ernstig wees, en geleidelik opbou na 'n uitbundige klimaks. Tydens die Britse Proms verseker die volkslied en "Auld Lang Syne" normaalweg maksimum baldadigheid. En tydens Ukkasie sou dit die volkslied en, vermoedelik, "Her Time Has Come" wees.

Op papier lyk alles dus goed. Maar al was daar genoeg groot geeste wat die vertoning absoluut die moeite werd gemaak het, het ons in realiteit net kort duskant euforie gedraai.

In die toekoms sal iemand betrokke moet wees wat die produksie se leisels heelwat stywer vashou. Want sien, net soos dié perd spoed gekry het, het hy in die verkeerde rigting geneuk. Iemand moes met 'n sweep agter die hele storie gestaan het en dit van agter gelooi het sodat die gehoor behoorlik tot 'n sportbyeenkoms-histerie opgewerk kon word. Totdat selfs die teësinnigste lekker-ligteliedjie-saamsinger (ek) met oorgawe sou begin deelneem.

Ironies genoeg was die persoon wat (klaarblyklik) in beheer van alles was, ook verantwoordelik vir die program se tekortkominge. Francois le Roux was seremoniemeester, samesteller, verwerker van oa Sarie Marais (soos briljant uitgevoer deur Zanta Hofmeyr), en multi-instrumentalis. Baie indrukwekkend en baie begaafd. Nou weet ek nie of hy oor die algemeen dink ons moet hóm vir ons daaglikse brood bedank, en of hy dalk net te begeesterd was nie. Maar ongelukkig was hy konstant (behalwe as hy stilgebly en agter sy tjello bly sit het) 'n taamlike irriterende teenwoordigheid op die verhoog. Dis eintlik so maklik om Suid-Afrikaners in die buiteland op te sweep. Ons kry gou daai bars-van-trots-gaan-nóú-my-tasse-pak-gevoel. Ons was byvoorbeeld almal hoogs begeesterd na Pieter-Dirk Uys se skitterende Elections and Erections. Maar Francois het dit probeer forseer. Ek glo ook hy's baie stimulerende geselskap, maar hy't nie die persoonlikheid gehad om iets van so 'n skaal aan te bied nie. Hiervoor het ons 'n Soli of Nataniël nodig!

Vir my was die laagtepunt van die aand die rap-liedjie (wat nogals na 'n rip-off van Fat Boy Slim se "Right About Now" / The Funk Soul Brother, "Check It Out Now", ens geklink het). Die't gelui: "Nogge vyf jaar! Vat hom SA nogge vyf jaar!" En toe nogge 10 jaar, 20 jaar, 30, 40, 50 tot by 100. En dis tóé dat ek gewens het daar was 'n Wilgenhoffer in die gehoor wat kon skree: "Haal hom af, Menere! Hy maak dit nie!"

In hierdie fantasie het Dozi (wat 'n man!) net ná hy vir John Jacobs (die mimiekmeester) grappenderwys oor sy skouer gegooi en uitgedra het, teruggekom om vir Francois le Roux ook te kom haal.

Oor John Jacobs … dis moeilik om iemand wat 'n baksteen hoog is, behoorlik van ver agter in die saal te sien. Sy toertjies het deurgaans die spoed gebreek, en het veral tydens DNA Strings se vertoning gesteur.

Die George Mannekoor was oor die algemeen lekker flou. Ek sien in die SA Times skryf iemand dit het gelyk of hulle "jet lag" het. Daar was ook probleme met al die kore se klank. En in so 'n groot saal kan 'n mens verskriklik alleen voel as jy nie lekker kan hoor nie. Maar dit was steeds hoogs vermaaklik om te hoor hoe die Britse Fishpond-koor "sy roer haar koffie met haar groottoon om" sing.

Dit was baie jammer dat van die Anglo Gold-manne se items gesny moes word, want soos julle seker reeds weet, het die konsert vrek lank aangehou. Die meeste van ons sou vier en 'n half uur lank na Laurika Rauch alleen kon luister, maar in Londen vergeet mens van etiket as dit laaste tube-tyd raak. So, toe die "hoogtepunt" van die aand aanbreek, toe stroom die mense uit. Want as daar nou een ding is wat nugter mense wil vermy, is dit die nagbus (sidder). Soos een vrou - wat haar tubekaart net buite die saal uitgepluk en stasie toe begin nael het - gesê het: "Hulle kon al die goeie goed in twee uur ingedruk het. Maar toe moet mens deur nog twee uur worstel!" En in die verbygaan hoor ek nog hoe sy vir Heinz Winkler 'n lelike p-woord noem. "Jaaa!" beaam 'n meisie agter haar dit. "Hy IS 'n pampoen! Hy is!" Arme Heinz. Die mees entoesiastiese reaksie wat sy "Kom Suid-Afrika!" en "Groet gou vyf mense langs jou!" ontlok het, was 'n moedelose "Ag, fok, ou!"

Die res van die kunstenaars was uiters professioneel en van hoogstaande gehalte.
As Dozi sy Zoeloe "Jantjie" sing, voel ek soos daai meisie in Pulp Fiction nadat hulle die adrenaliennaald in haar hart gedruk het.

Nianell, wat tot onlangs relatief onbekend was hier, gee wêreldklas koue rillings.
Laurika en Lucas is die beste vir die heimwee. Iemand het tereg agter uit die saal ná hulle duet gegil: "Julle is sterre!"

Ek het my voorgeneem om heeltemal objektief na Laurika te luister om te sien of sy elke jaar se bohaai regverdig. Maar dis tevergeefs. As sy haar mond oopmaak, is dit soos 'n Pavlov-eksperiment vir onthou's. Mense wat normaalweg alles saamsing, doen dit nie met haar nie. Dis moeilik met 'n knop in die keel.

Ook Steve Hofmeyr is deurgaans met oorverdowende gejuig begroet. Jy kan sê van sy skoene wat jy wil, maar daai ou kan met 'n gehoor werk!

Die gehoor verdien self 'n pluimpie. Ek sou enige dag weer saam met daardie 3 000 mense paartie. Ek's seker die meeste van hulle maak klaar wenslysies vir volgende jaar se show, want een ding is vir seker: hierdie was nie die laaste een nie - dit was hopelik net die eerste een.

(Klets - Julie 2004)

Monday, July 19, 2004

Allersoorte dossers

Ons bestuur al vir 'n jaar of wat 'n vierslaapkamer deelhuis. Met die dat daar ag mense in kan bly, kom en gaan daar allerhande soorte mense deur. Mense wat orals post-it notas los, of vir 24-uur aaneen Playstation speel. Mense wat allergies is vir neute of vir werk. Oor die algemeen gee hulle nie om om 'n bietjie op te offer om goedkoper te bly nie. Dis meestal mense wat hard kan werk en ewe hard kan kuier.
Toe't ons onlangs 'n tydelike kamer beskikbaar, en toevallig bel iemand wat vir haar en 'n vriendin blyplek soek vir drie weke. Ons kies baie selektief mense wat intrek, en vra die res wat hulle dink. Maar jy weet nooit. Die twee het egter baie goed ingepas. Hard werk gesoek. Nie heeltemal so hard gekuier nie. Brood gesteel. Weer vir almal gekoop. Die een was die onverskrokke-tipe wat al vir haar tweede jaar onwettig hier werk (nadat sy twee jaar onwettig in Israel was). Die ander was meer onseker, want dit was haar eerste keer. Sy was ook, soos ons aan die begin, bang en onseker oor die werksoekery en alles wat anders is. Sy't ook maar gesukkel met die wit leuens in onderhoude - soos om nié te sê sy gaan al weer oor drie maande huistoe nie. Hulle het uitstekend met almal oor die weg gekom. Hulle was, om die waarheid te sê, presies soos die ander. Net, die een se dogter trou binnekort, en die ander is amper 'n ouma.
Kom kyk, sê die ander in die huis, die stoof het nog nooit so geblink nie.

(Klets - Julie 2004)

Friday, July 16, 2004

Tennis the Menace

As jy by die huis sit en kyk hoe die mense aarbeie en room op die hoofbaan by Wimbledon eet, het jy nie 'n idee van die ontberinge waardeur hulle moes gaan om daar te kom nie. Sien, as jy nie honderde ponde vir 'n kaartjie betaal nie, moet jy die nag voor die tyd al op 'n groot rugbyveld begin queue. Die meeste mense kampeer in die ry. En daar's dit elke man vir homself.

Ronel en Faan sou hul vriende daar kry, en hulle moes ook dié se tente saamvat. Hulle twee het self nie 'n tent gehad nie, maar het geglo hulle vriende sou hulle ontferm. Almal het lekker gekuier, maar toe dit slaaptyd word is almal se tente 'vol'.

Ronel vertel:
"Nou stap ons oor die rugbyveld. Die tent-ry loop so zig zag oor die veld. Toe gaan staan Faan in die middel van die veld en skree: Dis f****n lekker hier in Wimbledon, né!
En dis tjoepstil. Ek sê Uhm, Faan, jissie jong, ko’s stap nog ‘n bietjie aan.
Nee, die d***, sê hy, ons bring vir hulle tente, en nou't ons nie 'n tent om in te slaap nie. As ons nie kan slaap nie, slaap niemand nie!

"Die mense raak baie kwaad. Almal wat hom ken ook. Ek sê, ko's loop nog 'n bietjie aan. Toe sit daar 'n klomp Australiërs wat bier drink, en kitaar speel, en alles. Ons sit toe 'n rukkie daar. Maar Faan sê hy gaan terug. Hy gaan die Suid-Afrikaners almal wakker hou - de laaste f***** een!

"Hy't nog so 'n lang reënjas van sy oom aangehad. Toe gaan sit ons op 'n bankie. En nou's dit net glad nie meer so lekker nie.
Later is hy stormdronk. Hy't heelaand whiskey gedrink. Ek dink hy't 'n bottel whiskey skoon uitgedrink. En so raak dit oggend. Hulle sê Ok, wakker word, wakker word.
Almal word wakker, lekker uitgerus. So queue ons weer, seker vir 'n uur. Maar ek sien hierdie bottel whiskey is besig om sy tol te eis. En ek's baie kwaad want ek wil baie graag Wimbledon kyk.
Daar loop 'n klomp Suid-Afrikaners verby ons. Maar hy vloek hulle. Hy vloek vir hulle laag. Ek sê Luister maat, jy't my laat wakker bly. Jy sál hierdie tennis kyk.
Kyk, dit was 'n pragtige dag, maar daai son steek vir jou stukkend. Ons het nie 'n hoed nie. Niks nie.

"So stap ons maar aan met die tou. Die ding is, die eerste honderd of wat kry 'n kaartjie vir Centre Court. En oral waar ons gaan, hoor ons net: As ek daai bliksemse ou met daai jas kry, maak ek hom vrek! Faan sê net Ja, ek ook.
Ons stap so – dis baie militaristies – kom by die hoofhekke. Al die sekuriteitswagte is Suid-Afrikaners. Ons stap deur. Maar hierso skei ons paaie toe. Ek sê jy sál wag!
Toe skree'n sekuriteitswag Iemand het sy bandjie verloor!
Ons was van die gelukkiges om 'n Centre Court kaartjie te kry. Ek draai om en sê Huh-uh, ek weet wie s'n is dit. Roep sommer daar uit Fransoa Fourie.
Toe't hy sy bandjie afgeruk, want as jy nie 'n bandjie het nie kan jy nie ingaan nie. Maar hy wou nie ingaan nie. Hy was babelaas. Die son was verskriklik warm. En hy’t ‘n bottel whiskey gedown. Daar's nie 'n manier wat hy dit van 8vm tot 5nm sou maak nie.
Hulle roep toe sy naam. En almal ken hom, en hulle skree Hier's hy, hier's hy!
Toe't dit nou nie gewerk nie. Daar sit ons toe op die Centre Court. Dis die eerste jaar wat Venus gewen het. Ons sien hoe sy deurdring na die semi-finale. Of finale. Ons het vir Tim Henman ook gekyk. Elk geval, die mense skree! Jy raak verskriklik opgewonde. Ek sou nooit vir Tim Henman skree nie, maar die Britte is so agter hom, jy skree later net so hard. Dan slaap Faan. Ek sê Word wakker - ék moes die hele nag wakker bly. Dan skree almal hom wakker. Almal is op hulle voete. Maar hy sit net só. Sjym, ons het eers sewe-uur daai aand geloop."

(Klets - Julie 2004)

Wednesday, June 16, 2004

Kyk hoe kyk hy vir my

Verlede jaar het ek eers ‘n maand voord die einde van die Big Brother-spektakel begin belangstel. Teen daai tyd kan ‘n mens dit nie meer vermy nie, maar toe het ek myself ingeleef soos een van daai anties wat jy langs ‘n stoeikryt sien. Nie dat ek wil hê enigiemand moet my as ‘n antie langs ‘n stoeikryt visualiseer nie – ek kan net met hul meelewendheid assosieer. In elk geval, vanjaar se reeks is nog skaars drie weke aan die gang, maar ek’s kommerwekkend goed ingelig oor die klomp se doen en late. Ek was aanvanklik geinteresseerd omdat ek gehoor het daar gaan ‘n Suid-Afrikaner (met Britse ouers) in wees. En, soos julle weet, as jy eers begin kyk kan jy nie ophou. Jy sal vir ‘n halfuur na iemand kyk wat slaap, besef wat jy besig is om te doen en dan aggressief raak oor die k*k op TV. Dan werk jy binne vyf minute deur die hele satellite-skedule, en is betyds terug om te sien hoe iemand omdraai.

Vanjaar se groep is gekies vir optimale konfrontasie. Daar’s ‘n biseksuele haarkapper, ‘n lesbiese aktivis, ‘n meisie wat op bladsy drie wil pronk, ‘n posh kunsstudent, ‘n voormalige Mr Best Buttocks South Lanarkshire, ‘n Somaliër wat as vlugteling Engeland toe gekom het, ‘n gay man wat homself as die “biggest bitch on the planet” beskryf, ‘n hoofseun-tipe, ‘n uitbundige Portugees wat ‘n geslagsverandering ondergaan het, en ook (soos die Mirror na hulle verwys) die “pig-like squealing Emma and Michelle … two sophisticated products of the underclass”, “thick-as-a-plank Victor” wat van ‘n council estate kom, “supremely idiotic Emma”, en so aan. Niks, dus, wat mens nie elke dag op die bus sien nie. Maar hierdie mense moet vir ‘n paar maande in ‘n redelike klein huis saambly. Bloot toevallig hou die “biggest (en mees histeriese) bitch on the planet” nie van asielsoekers of mense wat van council estates kom nie, en is die asielsoeker en Mr Best Buttocks beide homofobies.

Die spul het nou die aand so baklei dat die polisie en sielkundiges ingeroep is. Dis die drank, het almal besluit. Die posh een was so ontsteld oor die geweld en beledigings, dat sy fisies naar geword het. (Ek het dit baie op Stellenbosch gesien – studente wat kniel voor die groot wit telefoon en skree Dis die geweeeeld! Ek gaan nooit weer TV kyk nieee!)

Dis altyd (erken dit maar) interessant om te wonder wie dit na die tyd gaan maak. Die eerste een wie se potensiaal raakgesien is, is Michelle wat graag vir almal haar “baps” wys. Haar droom om ‘n voorbladmeisie te word kan glo waar word. Die boerdery-tydskrif Practical Poultry wil haar gebruik, as gevolg van haar obsessie om almal “chicken” te noem.

Daar is ook natuurlik ‘n eienaardige satisfaksie daarin om hulle almal vir als wat dom en sleg is af te maak. (As jy gaaf is.) Maar, soos die Mirror sê, mens moet onthou “the unfortunate contestants whose emotions are being so blatantly played with are, loosely speaking, human beings”.

(Klets - Junie 2004)

Monday, June 14, 2004

MIELIES!! VISAS!!

Teen die tyd het almal al seker die een gehoor van hoe 120 ouens van Scotland Yard vroeg een oggend by 12 huise ingebars en 20 mense arresteer het, oor ‘n studentevisa bedrogspul waarby meer as 1000 Suid-Afrikaners betrokke is? Snaaks, né?
Die polisie keer mos elke nou en dan so ‘n paar mense aan vir immigrasie-oortredings. Dan was dit só ‘n groot operasie, en sóveel duisende ponde daarby betrokke. En almal kan nou ontspan want nou kan julle sien (want tydens die operasie was daar “toevallig” ‘n paar fotograwe en joernaliste van die voorste dagblaaie by) ons is in beheer van die situasie. Vir die res: Watchit!

Daardie 20, en daardie 1000 is seker nie eens ‘n druppel in die dodgy visa emmer nie. Volgens die polisie is die 1000 Suid-Afrikaners onbewustelik in die lokval gelei, en “sal hulle asseblief vorentoe kom as getuies?”
‘n Paar is dalk onskuldig, maar definitief nie almal nie. Wie sal uit Suid-Afrika aansoek doen om by ‘n onbekende kampus in Suid-Londen te swot? Uit ‘n 1000 - ek sou sê 100%. Maar dan alleenlik omdat dit ‘n (taamlik maklike) manier is om in die land te kom. Eintlik wil ek waag om te sê nie een van daardie 1000 wou regtig hier kom swot nie. Nie dat ek dink daar’s iets daarmee verkeerd nie! As ek 34 was en ‘n bietjie die Pomme se skottelgoed wou was of hul verstopte dreine wou regmaak sou ek dit ook oorweeg. Ek meen net hulle is baie gelukkig dat die polisie hulle die voordeel van die twyfel gee.

Sien, om te kwalifiseer vir ‘n studentevisa moet jy ten minste 15 uur gedurende die week op die kampus deurbring, en kan jy dus nie meer as 20 uur per week werk nie. En teen die minimum loon, sou jy daarvoor ‘n hool van ‘n kamer met drie ander (gesinne) moes deel. Dit is hopeloos te min vir mense wat gewoonlik tussen 48 en 84 uur ‘n week werk. Sodra ‘n jaar om is, en hulle nie eksamens geskryf of punte gekry het en gevolglik nie weer vir ‘n studentevisa aansoek kan doen nie, is hulle basies gestrand op die Eiland, maar vir baie is dit nie so ‘n slegte vooruitsig nie. Hulle bly tot hulle nie meer wil nie, en dan gaan hulle terug waar hulle vandaan kom. Of hulle koop nog ‘n visa, waarvan die prys gewoonlik ook ‘n uitslagadvies en ‘n sertifikaat insluit!

Tog, ek sien die polisie se punt in. Een outjie met ‘n “vals” visa is nie naastenby so ‘n probleem soos, seg maar, ‘n opportunis van Suid-Afrika wat al vir ten minste drie jaar lank studievisums vir £1000 en ancestral visas of werkspermitte vir tot £4000 verkoop nie. En, al slaap hulle nie meer so lekker nie, loop daar nog baie van hulle daarbuite in hulle Prada-skoene rond.

(Klets - Junie 2004)

Tuesday, May 18, 2004

Op 'n Eiland

Ek en Werner het pas ons eerste huweliksherdenking gevier. (In ‘n Michelin‑ster restaurant nogal.) Dit is ook nou presies drie jaar sedert ek Londen toe gekom het. Een van die belangrikste oorlewingstegnieke wat ek in die tyd geleer het (en as iemand wat uit die Hantam kom was dit nie maklik nie), is om nie heeldag na die lug te kyk om te sien wat die wolke maak nie. Ek weet hoe dit gaan lyk. Ek verwag nie meer dat dit ‘n mooi of lekker dag moet wees, net omdat dit somer is nie. Ek waardeer dit net wanneer dit daar is. (Ditto vir werk, mense, ens.) Ek het ook geleer mense wat die maklikste en gelukkigste deur die lewe gaan, is dié wat hulle nie deur nostalgie laat lam lê nie.

Toevallig moes ek ook in die week my Yahoo! mailbox skoonmaak, want hulle gee my heeltyd histeriese waarskuwings dat dit 113% vol is. Met dié kry ek toe ‘n paar ou e-posse van mense in SA, met my oorspronklike e-pos onderaan. Presies drie jaar gelede, blyk dit, het ek gedink alles is suf en stink en ruik na kerrie en motballe. Ek kon vir maande nie marmite eet nie, want alles wat verwaarloos gelyk het, het daarna geruik.

Ten minste drie Italianers het my in een week voorgekeer en met my begin Italiaans praat. (Na 'n lang somer in SA het ek seker soos Sophia Loren gelyk! Of soos 'n dwelmhandelaar.)

Huh? Sê ek dan.

> En hy sê: Ek dog jy’s van Italië?

> Ek sê nee, ek issie. Wat's jou f****n probleem? (Die laaste stukkie is 'n leuen.)

> En hy sê: You wanna walk together?

> (Kan jy dit glo? Dis die tweede ou, dieselfde gesprek!)

> Toe sê ek: NO. Actually, I DON'T!

> En toe hardloop ek weg, en hy mompel iets obskuurs in my rigting.

> Gelukkig was dit naby al daai guards.

> Maar dink jy hulle sou 'n aks beweeg het as daai pastabreath my wou lem?

Ek was toe nog geweldig opgewonde oor al die gratis presente (soos U2 CDs) wat jy binne in 50p koerante kon kry. (Ek is steeds, maar nie meer so geweldig nie.) En ek het gedink EastEnders is beter as Egoli. "Seker omdat ons hier meer kan relate met die skom van Noord-Oos Londen, as met die yuppies van Gauteng."

En ek onthou die desperaatheid nadat ek aanvanklik vir drie weke werkloos was.

> Ammal hier is so sad en depressief. Ek's bang dis aansteeklik.

> Die stad is vuil en grillerig. Ek twyfel of ek die winter nog hier gaan wees.
> Ek sal sterf van verdriet.
> Dis regtig nie altyd so lekker nie. Goddank vir nice mense en mooi parke
> en mooi geboue en mooi kuns.
> Dalk gaan ek sommer Ooste toe.
> Of dalk raak ek so lief vir die plek dat ek nie meer maaind nie.
> Of liewerster, comfortably numb. Of skizo soos die res.
> Ek sal 100% meer positief wees as ek ponde maak.

En ek was. 100% meer positief én comfortably numb. En toe ontmoet ek vir Werner, saam met wie die hele lewe soos 'n kinderpartytjie is.

(Klets - Mei 2004)

Hoe lykkit my bra

Londen is soos ‘n Monty Python skets. As jy jou neus by die deur uitsteek is dit asof daar ‘n stem uit die posbus kom wat sê And now for something completely different!
Maar die absurdheid raak alledaags. Die man met sy vertikale strepe broek en horisontale strepe baadjie verdien nie eens ‘n tweede kyk. Ook nie die bejaarde vrou in Hari Krishna‑gewaad wat elke dag in Sloane Street (die een met al die ontwerperswinkels) afry met ‘n skopfiets nie.
Dalk nog die man met 'n hoed gemaak uit die onderste helfte van ‘n bruin A4‑koevert vol algebra‑probleme, en papierkabels om sy ore. Maar eintlik meer omdat hy stukkies gemors by jou voete wil optel.

En so kom ek noudie aand laat by die huis. Trek uit, gooi my klere oor die stoel. Werner kom later by die huis, trek uit, gooi sy klere oor die stoel. Volgende dag waai ek vroeg, los my klere van gister net so op die stoel. (Nee, ek’s nie so grootgemaak nie.) Werner waai ‘n bietjie later, gryp sy baadjie van die stoel, kry ‘n bus van Colliers Wood na South Wimbledon, en stap nog ‘n ent in die besige hoofstraat na die bank. ‘n Meisie loop na hom toe. Hy dog sy wil rigtings vra. Sy sê jy gan nou baie embarrassed wees, mar ek moet jou net sê – daar hang 'n bra onder by jou baadjie uit.

(Klets - Mei 2004)

Friday, May 14, 2004

Witamy naszych polskich przyjaciól w europejskiej rodzinie

(Welcome into the warm family of European nations, my esteemed Polish comrade)

Op 1 Mei het 10 nuwe lande by die EU aangesluit. Daai dag het dit 'n bietjie soos met SA se eerste demokratiese verkiesing gevoel. Die groepies blas Oos-Europeërs wat deur die strate loop en sing, en die groepies wittes wat met onsekerheid en 'n ligte paniek na hulle staar. Vroeg in Mei reeds was daar aansienlik meer Oos-Europeërs op die busse en treine. Hulle lyk merkwaardig baie soos Suid-Afrikaners. En reageer ook nogal dieselfde. Partykeer as een op die telefoon praat, sien jy op 'n ander plek in die bus twee ander wat vinnig vir mekaar kyk, en glimlag en probeer hoor wat daardie een sê. Net soos wat die Suid-Afrikaners doen. En as die foon lui en hulle voel nog nie so vertroud met die Engels nie, bloos hulle ook diep rooi, gryp met hul hande in die lug na woorde, en sug uitasem as die gesprek verby is.

Ek wonder net - as die Engelse sukkel om Lalla of Ronel te sê, hoe gaan hulle maak met Ksawery Duhacek of Alojzy Djindjic?

(Klets - Mei 2004)

Pommies vir beginners

Britsheid, sê Martin Bell (verslaggewer en UNICEF ambassadeur), is die ordentlikheid om by elke moontlike geleentheid oor die weer te praat. Dis ook ‘n neiging om, wanneer ‘n vreemdeling op jou voet staan, om verskoning te vra.

Dit sit nie in enigeen se Burberry-broek om die Britte in 'n paar sinne op te som nie, maar ek sou dit self nie beter kon sê nie!

Sien, dis moeilik om ‘n nasie te beskryf as jy skaars ‘n handvol van hulle baie goed ken. Aanvanklik het ek gedog die mense vermy my oor my biltongasem, maar die feit is, daar’s nooit genoeg tyd om hegte bande met enige van hulle te smee nie. As hulle nie besig is om iemand met vuil kyke te vernietig en te pletter te loop nie, kyk hulle EastEnders, hou vakansie by die Costa del Sol of wag hulle geduldig vir 'n bus of in 'n tou by MacDonalds, of vir 'n afspraak by die NHS. Die ongelooflike talentvolle, gasvrye en snaakse mense wat my vriende sou kon wees maak voltyds musiek of programme soos Bo Selecta en Phoenix Nights. Die res van die volk drink iewers tee.

Die meeste Suid-Afrikaners wat ek ken het ook nie juis Britte op hulle verjaardagkalenders nie. Waarskynlik sou dit makliker wees om vriende buite Londen te maak, maar in die stad is dit elke man met sy vooroordele vir homself. Hulle dink ons is hier vir die paartie en ons help hulle miskien nie reg nie. Dan is daar nog goed soos beginselsake. Vir Ronel, ‘n selferkende worsfanatikus byvoorbeeld, is dit maar ‘n gesukkel. Hulle wors suck, se sy. Én dis ‘n toonbeeld van Engelse mans – bleek, kort en sonder smaak!

Dis asof ons hulle (Londenaars) verdeel in dié wat orraait is, maar hulle afstand hou; die chinless wonders wat in een sin kan sê okiedoke, jolly good, cheerio, en dink als wat vreemd is, is dom en ‘n bedreiging; of die trainer- en tracksuit tappets (soos Amelia sê), wat 15cm-radius goue hoepels deur hul ore werk en na elke derde woord yeah sê.

Pogings om Britsheid te definieer het veral vanjaar baie aandag in die media geniet. Dit het als begin toe David Blunkett verlede jaar voorgestel het dat almal wat Britse burgers wil word 'n Britsheid-toets moet skryf waarin hulle moet toon dat hul ‘n goeie begrip van die VK se taal, wette en waardes het.

Maar jy kán tog nie Britsheid definieer nie? het almal oorbluf gesê, en onmiddellik gekyk wie dit die beste kan doen.

Linda Colley, ‘n geskiedkundige, het soortvan impliseer dat die volk 'n identiteitskrisis het deur te sê die gesprek is juis daar omdat Britte nie meer verenig is in ‘n behoefte om oorlog te maak nie. Hulle is ook nie meer almal Protestante nie, en daar’s nie meer die self-belang om aan ‘n massiewe globale koninkryk te behoort nie.

Die skrywer en regisseur Richard Eyre het 'n baie raak beskrywing van die Brit-psige gegee, en ek sal weereens sukkel om dit beter te stel. Volgens hom hou hulle daarvan om as ‘n bron van kreatiewe energie in mode, musiek en TV komedies gesien te word. Hulle is soms trots op (en dikwels skaam vir) hul sporthelde. Hulle hou nie daarvan om slegs vir HP sauce, Marmite, rooi busse en posbusse, vrot tande, en Cool Britannia lof te kry nie. Hulle hou van hul reputasie as ‘n ietwat eksentrieke volk, met eeue-oue tradisies, wat glo in vryheid en demokrasie. Hulle sien hulleself as prakties, ordentlik en regverdig. Tog, voeg hy by, hierdie kwaliteite sou 100 jaar gelede op die eiland erken word, maar nie deur die Boere of Zulus of die meeste Indiërs op die sub-kontinent, wat ook wreedheid, hooghartigheid, vooroordele en snobbisme sou raaksien nie.

In hierdie paranoïese terrie-agter-elke-bos dae, is hierdie ongelukkig ook die eienskappe waarmee baie immigrante die meeste te doen kry.

Die man op straat gaan nie juis deur 'n eksistensiële krisis om te besluit waar sy kulture fondamente lê nie. Waar dit vir ons biltong en Mrs Balls is, is dit hier geroosterde biefstuk, Yorkshire pudding en vis en tjips – soos wat 73% (uit 1000 Britte) in 'n onlangse studie besluit het. Vyfde op die lys van wat hul die meeste as 'n nasie definieer, was tee drink.

En tog was die volk baie ontstelt toe ‘n nuwe DK Eyewitness reisgids besoekers aan Britanje waarsku dat die land elke middag vir tee en scones sluit. En skilder ‘n prentjie van Britte wat middae 4-uur vir delikaat gesnyde vissmeer- en komkommerbroodjies aansit.

Komkommerbroodjies? Is dit waarom elke tweede kind ‘n pokkel is en die meerderheid van die volk vetsug het? Die enigste komkommer wat jy hier tussen twee broodjies sal kry, is as dit bo-op twee patties met ekstra kaas lê. En dan noem jy dit ‘n gherkin.

Maar wat's die storie met die tee? vra jy. Daar is nie een nie. Hulle het net eenvoudig ‘n onversadigbare dors daarvoor. Of dit nou vir hot water with a spot of milk, ‘n gewone cuppa, peppermint, of deesdae ook Rooibos is.

Ek het die volgende teorieë oor die ongewone gewildheid van tee op 'n Amerikaanse webblad gesien:

  • Tee is die bron van hulle superkragte - mislikheid en slegte tande. Ek behoort te weet, my tannie is ‘n Brit.
  • Buitestaanders weet dit nie, maar Britse tee bevat eintlik ‘n ligte hallusineermiddel wat hulle help om Britse komedie te waardeer.
  • Hulle hou van alles waaruit jy alle lewe kook, en dan eet.

Gelukkig, met 'n aweregse sin vir humor en selfspot as hul allerbeste bate, kan 'n mens lekker met die Britte mors. Jy kan, om die waarheid te sê, mors met 'n guv’, yob, geezer, bloke, lad, Scouser, Brummy, bird, Geordie, love, tosser, nutter, Cockney, slapper of selfs 'n poncey bastard. Maar moenie sukkel met sy vlag nie. Dan sal jy sien hoe wonderlike patriotisme met genoeg provokasie in iets morsigs kan ontaard. En reeds het, as jy kyk hoe immigrante daagliks in sommige koerante gestereotipeer word.

(Klets - Mei 2004)

Thursday, April 22, 2004

Tube

Die Saterdag wat die trein van die spore geloop het by Chancery Lane, kan ek my goed voorstel, maar ek wil nie.

Dit sou propvol toeriste wees en Engelse van elders. Almal oppad Oxford Circus of Tottenham Court Road toe. Die meeste sou gaan inkopies doen. Daar sou ‘n opgewondenheid op die trein wees, wat jy nooit in die week sou kry nie. ‘n Middeljarige Amerikaanse vrou sou besef hulle ry in die verkeerde rigting en haar trawante sou dink dis die snaakste ding wat hulle nog ooit gehoor het. Mense wat elke dag die tube gebruik sou onbelangstellend voortlees, ‘n bietjie geïrriteerd wees met die geraas en weer wens daar was ‘n alternatief.

Toe ek pas in Londen was, het ek traag werk gesoek. Daar was te veel wat ek wou sien. My tubekaart was my kosbaarste besitting. Ek kon vir ure daarna staar.
Die eerste dag wou ek eers Leicester Square (dis Lester nie Laaaisester nie!) toe, want mens kon die TNT daar kry en dis waar ‘n mens begin werk soek.

Daarna kon ek vir my beloning die stad gaan verken. Eers Piccadilly Circus toe. Loop daar rond met ‘n oop mond en kyk die groot advertensieborde en luister na komieklike Skotte met doedelsakke. En toe’s ek sommer weer by Leicester Square stasie! Van daar, meer dapper, loop ek sommer in ‘n ander rigting en No Way! Daar’s dié leeus. So’t dit aangegaan vir ‘n week of twee.

Vir senuweeagtige bestuurders soos ek, is die tube die antwoord wat hulle elke dag soek wanneer hulle ten hemele skrou as hulle ‘n gap moet vat op die N1. Hier kon ek net die gap mind. Hiervoor alleen is ek ‘n beter mens het ek gedink. Maar toe moet ek begin werk, en is saam met derduisende ander tot ‘n kuddedier verdoem.
In die ure tussen 7-9vm en 4-7nm is alles wat ondergronds gaan boos.

‘n Gewone dag op die tube beteken:
8.30vm en klaar laat. Ek pluk my kaartjie soos ‘n wafferse tube cowboy uit my handsak, maar dit registreer ‘n fout. Ek waai dit voor die beampte. Hy gebruik syne. Go! go! sê ‘n vrou in my nek, haar aktetas in my dy. Sy kan sien dis onmoontlik dink ek, en kners op my tande. By die roltrap stamp sy in my lae rug met haar sambreel. In ‘n vlaag van irritasie beduie ek sy moet verbygaan. Die onverwagse gebaar vang haar onkant en sy spring verleë om my en storm links by die roltrappe af. Op die regterkant staan die korporatiewes bankvas agter mekaar. Die vrou hardloop koes-koes en vorder niks. Ons klim in dieselfde trok. Ons stasie is die eerste stop op die Victoria lyn, maar dis reeds stampvol. Daar is ag stoppe tot by Oxford Circus waar die meeste mense wil wees. By King’s Cross sal ‘n paar afklim - by elke stop sal nog mense inbeur. As jy gelukkig is duur die hele rit 35 minute. Niemand maak oogkontak nie. Niemand praat nie. Almal druk en almal loop vinnig. Jy moet – dis beter so. Jy doen niemand ‘n guns deur gaaf te wees nie. As die trein stop en daar’s nie plek nie, moet jy plek maak - daar gaan ook nie plek wees op die volgende vyf treine nie.

Die konstante, jarelange geveg om oorlewing het gemaak dat Engelse amptelik die skerpste elmboe en vuilste kyke in die wêreld het.

Op die Tube is naasteliefde ‘n ondenkbare konsep. Hoe later jy is, hoe meer mense haat jy. Die toeris met sy rugsak. Die knoffeleters. Die kougomkouers met minidisc players waarvan jy net die basnote kan hoor. Die vrouens met hulle swart rompies, swart baadjies swart kouse, en wit tekkies(!) (Hulle dra hulle kantoorskoene in hul handsakke, want hulle wil eerder deelneem aan die resies vir Die Oop Sitplek as om waardig te lyk.)

Soms stop die trein in ‘n tonnel tussen twee stasies. Na twee minute begin mense vroetel. Na vyf of 10 minute broei daar ‘n ligte paniek. Veral in die somer. Mense kyk rond om te sien saam met wie hulle hulle laaste oomblikke in hierdie lewe deurbring. Jy sit in ‘n donker, nou tonnel, Daar’s nerens om heen te gaan nie. Jy weet jy gaan daar uitkom, maar wanneer? Die treinbestuurder weet ook nie. Dan beweeg die trein, en almal val weer in hul hoorniks-sienniks-weetniks houding. Jy wonder hoe iemand 8-uur in die oggend reeds kan stink. Teen die tyd wat jy moet afklim voel jy self nie meer te vars.

In die aand is dit stiller waar ek opklim. Daar’s ‘n man wat elke aand oor en oor U2 se One sing. Hy lyk ‘n bietjie soos ‘n rot. Iemand skree vir hom Have! You! No! Shame! Die rot gooi sy kitaar neer en gil vir die giller iets onhoorbaars. Dan haal hy sy blikkie uit en loop al langs die perron, verby die onwillige gehoor.

Op die trein kom sit ‘n man oorkant ons. Ek kyk af. Sy kaal voet peul bo-oor sy skoen. Ek druk my neus in my vriend se trui. E’ga naar raak, sê ek en hy kan sien ek bedoel dit. Die man trek sy skoene uit en strek sy bene. Daar’s ‘n diep keep regoor sy voet. Vet en vleis peul uit die wond. Die reuk is ondraaglik. (Veral as jy 'n hangover het.)

Ons staan op en loop tot by die verste sitplekke. Kort na ons staan twee ander vrouens op. Jeeeeeeezis sê die een. ‘n Kind skuins oorkant die man sit en eet chips en staar nuuskierig na die wond. Nuwe mense wat opklim gaan sit onbedag naby die griller. Na ‘n ruk sien en/of ruik hulle die wond. ‘n Netjiese vrou sit en snuif die binnekant van haar leerhandskoen, dat dit op- en afblaas soos 'n kartonsak. ‘n Ander gaan staan weer by die deure en klim by die volgende stasie af. Die kind is gefassineer met die voet. ‘n Gypsy klim deur die nooddeure van die ander trok. Hy speel ‘n konsertina. Hy lyk niks ouer as sewe nie.

Daar sit ‘n vrou met ‘n blink oop gesig soos ‘n gospelsanger. Sy kyk rond. I must die, I must die gil sy met ‘n glimlag. En mompel iets van iemand wat moet bel.
Dis net toeriste wat opkyk. Die vrou lees verder. Dit het nooit gebeur nie.

Mense in Londen het ‘n vreemde verhouding met die tube. Almal haat dit. Maar hulle hou daarvan om dit te haat. Tuberyers het immers altyd verskonings en stories en bowenal nog iets om oor te kla.
***************************
Hierdie is glo ware tubedrywer-aankondigings:

  • "Please let the passengers off the train first. Let the passengers off the train FIRST! Oh go on then, stuff yourselves in like sardines, see if I care, I'm going home."
  • "Ladies and Gentleman, upon departing the train may I remind you to take your rubbish with you. Despite the fact that you are in something that is metal, fairly round, filthy and smells, this is a tube train for public transport and not a bin on wheels"
  • "I am sorry about the delay, apparently some nutter has just wandered into the tunnel at Euston. We don't know when we'll be moving again, but these people tend to come out pretty quickly...usually in bits."

***************************

(Klets - April 2004)

Sunday, April 18, 2004

Dertigduisend drawwers

Op 18 April is dit weer die London Marathon. Jy sal my nie naby daai spul hyg-elaars kry nie. Ek glo alle vorms van draf en hardloop (behalwe as dit vir ‘n bus is) is belaglik en onnodig. En masochisties! Het jy al gesien hoe ongelukkig lyk mense wat draf? Al wanneer hulle glimlag is wanneer hulle ‘n mollige dogtertjie op haar fiets teen ‘n bult verbysteek en oor hul skouers vra of sy OK is. In die jare toe ons nog verplig was om aan atletiek deel te neem, was daar mos altyd sulke kinders wat gatoorkop kon val en drie vingers en ‘n knie vergruis en dan met tenspytevan-determinasie opstaan om die wedloop onder staande applous (en Jannie is our hero!) te voltooi. Nie ek nie. Ek het bly lê en gewonder wat my in die eerste plek besiel het. Nee, ek sou eerder na die Albaster Wêreld Kampioenskappe op Goeie Vrydag gaan kyk as na die Londen Marathon.

Maar ek wou nie eintlik oor atletiek praat nie, ek wou net sê dis nog 'n gebeurtenis wat elke jaar plaasvind wat my laat wonder hóé dit gebeur het dat nog 'n jaar verby is. Ek kan regtig nie glo dis ‘n jaar sedert die vorige marathon nie. Verlede jaar het ‘n outjie in ons huis daar gewerk as deel van ‘n span wat barriers moet pak om die skare op hul plek te hou. (Hulle noem dit “event managementvir CV-doeleindes.) Laat die aand kom hy toe by die huis met bokse vol oorskiet geskenkpakke wat hulle vir die vroulike deelnemers gegee het. Dit was soos krismis. Ons het die medaljes en T-shirts en sanitêre produkte vir liefdadigheid geskenk. Die energybars en koeldrank het eerste verdwyn. Toe die pasta met die lekker sous. Ek weet nie wat van die haarjel geword het nie. En die bruinsuiker hou nou nog. ‘n Hele jaar later.

(Klets - April 2004)

Vreemder as fiksie

Die volgende was alles April-gek stories in die koerante:

  • Een van die poniekoerante het 'n foto geplaas van die Koningin met 'n Racing Post onder die arm en vier corgis om haar hakke, besig om op 'n perd in die Grand National te wed. Sedert haar hulp in 1969 op die verkeerde perd gewed het, dring sy glo daarop aan om dit self te doen.
  • ‘n Advertensie in die Guardian het beweer dat BMW-bestuurders met behulp van nuwe tegnologie (soos ‘n oond webkamera) nou hul aandetes kan begin kook terwyl hulle huistoe bestuur.
  • Die Sun het berig dat die Thames Valley polisie spoedkameras aan arende gaan vasmaak en hulle leer om op motoriste wat die spoedgrens in Oxfordshire oortree af te pyl.
  • Die Times het storie gehad met inligting wat hul van die nasionale argiewe gekry het oor Britse planne om hoender-aangedrewe kernbomme tydens die Koue Oorlog te gebruik.

Ha ha. Ek jok! Die laaste storie is die reine waarheid. Dit lyk miskien soos ‘n grap, sê Tom O'Leary, hoof van opvoedkunde en interpretasie by die argiewe, "but it most certainly is not. The civil service does not do jokes."

Brittanje se gunsteling April-gek grappie is die 1957 Panorama-program waarin kykers vertel is dat Switsers boere weens gunstige weersomstandighede ‘n uitmundende spaghetti oes sou hê. Hordes mense het ingebel en wou weet hoe hulle hul eie spaghetti kon plant.

(Klets - April 2004)

Ek kan verkeerd wees, maar

‘n Paar jaar gelede het daar een aand ‘n blink motor by my gestop. Almal wat voor die konsertgebou waar ek gewerk het wou parkeer moes, sien. Die motor het ‘n gestremdheidsplakker opgehad, en ek het net beduie dat hulle kon deurry.
Die meerderheid van die gestremde bejaardes wat daar aangekom het, was gewoonlik uiters onbeskof as jy nie van myle ver af kon sien dat hulle die sticker het nie, en ek wou onnodige konfrontasie vermy. Maar die kar het bly staan en iemand binne-in het met my begin praat. Ek moes buk en soortvan binnetoe leun om die man in die verste hoek agter in die kar te sien. Die ander mense met hul deftige klere het net vinnig na my gekyk en toe weer voor hulle gestaar. Die man het entoesiasties begin beduie en vertel hoe alles verander het sedert hy laas daar was. En hoe wonderlik dit was. Die mense in die kar het begin rondskuif en op hul horlosies gekyk. Ek het nie veel gesê nie en ek kan ook nie onthou wat nie, maar hy het baie aandagtig en meelewend geluister. Terwyl hy gepraat het, het ek besef hy’s bekend, maar ek kon glad nie op sy naam kom nie. David? Het ek gewonder Nee. Richard? Attenborough? Dalk. Maar ook nie. Iets van Rusland, het ek gedink. From Russia with Love? James Bond? Q? En toe hulle uiteindelik om die draai verdwyn besef ek dit was Peter Ustinov.

(Klets - April 2004)

Wednesday, April 14, 2004

Die Voet van Klei en Juffrou SkaamteLoos

Die afgelope week moes Osama sy stem uit die woestyn laat hoor voor terrorisme weer belangriker nuus as David Beckham se beweerde t*kskepades was. Alles wat in die Midde Ooste gebeur, blyk dit, is meer voorspelbaar as wat David Beckham se feilbaarheid was.

Behalwe om te sê dis 'ludicrous' het, die Beckhams nog nie eintlik die bewerings ontken nie. Maar mens kan aflei uit die pragtige foto's waar hulle in die sneeu speel dat alles OK sal wees. Me Loos, daarenteen, kan nie ophou praat oor die kamtige affair nie.
Sy moet ook maar haar stories verkoop terwyl sy kan - waar gaan sy weer 'n werk kry? Sy reken sy weet van 'n intieme detail op Becks se liggaam waarvan slegs vroue wat al met hom geslaap het sal weet. Jy kan selfs by Ladbrokes gaan wed oor wat presies sy gesien het. Van die opsies is glo dat dit puisies op sy rug of ‘n tattoo op sy boude is. (Of is dit nou andersom?) Watookal. Dit skeel my min. Selfs al is dit Goldenballs. Al wat my van die hele storie ontwrig het was toe ek sien klein Romeo dra ‘n oorbel!

(Klets - April 2004)

Tuesday, March 16, 2004

Nooit hoef jou kinders

Brittanje se eerste burgerskap seremonie is vroeër vandeesmaand in Brent se stadsaal gehou. Die geskiedkundige oomblik is (oudergewoonte) gevier deur ‘n onnodige fuss van Haar Hoogheid te maak. Met ‘n groot portret van haar voor hulle, moes 16 volwassenes (waaronder vier Suid-Afrikaners) en drie kinders trou aan Elizabeth II sweer. Dit was ‘n heuglike dag, met ‘n uitgelese gehoor. En Prins Charles. Na die tyd het almal lekker saam God Save the Queen gesing. Gedurende die seremonie is daar glo positiewe tonele van Brent teen die muur vertoon en lekkerluisterliedjies in die agtergrond gespeel.
In die toekoms sal hierdie seremonie die laaste tree vir immigrante na die Boesem van Brittanje wees. Voor dit sal daar taallesse en ‘n Britsheid-toets wees.
Van die vrae in hierdie toets kan glo (regtig) wees:
1. Hoe betaal jy ‘n telefoonrekening?
2. Wat beteken dit om ‘n goeie buurman te wees?
3. Wanneer is Brittanje laas ingeval?
En ‘n tipiese Suid-Afrikaner sou as volg antwoord:
1. ‘n Selfoon s’n? Jy doen nie! Wel, nie as jy die rekening kry kort voor jy moet huistoe gaan nie.
2. Dit beteken as jy sy heining gebruik om vuur te maak, moet jy hom nooi vir die braai.
3. SAA220, 06h45, Heathrow.

Asda ‘n wil is

Brittanje het aan die einde van Februarie sy eerste supermark-troue gesien. Die bruid slaan till by Asda se York-tak, en haar man het haar glo vir maande lank daar uitgecheck(!)
Dis 'n mooi storie, want dit bewys dat sommige mense in die VK wel oogkontak maak. Of, soos mister Freeman dit stel, "Our eyes just sort of met at the checkout." Dis raar in dié land. Gewoonlik gebeur dit net as een van die twee oogkontakmakers ‘n uitlander is. Of as een van hulle dink die ander een kyk vir ‘n sekonde te lank na sy ‘woelige’, ‘effens oorgewig’ ‘kind’.
Die paartjie het nie juis beheer gehad oor waar hul ontmoeting sou plaasvind nie. Wie weet vir hoeveel uur op ‘n dag moet sy till slaan, en dan’t sy sekerlik nie tyd om aanmekaar braais te reël en vir al haar makkers te sê om los (en lus) mans saam te nooi nie.
Maar hulle het wel ‘n keuse gehad oor waar hulle gaan trou. So hoekom sou hulle Asda kies? As sy in Harrods gewerk het, dan was dit anders. Maar ASDA? Of is dit net ek wat nie lekker “die gelukkigste dag van jou lewe” en “Aisle 7, Coffee/Tea/Cereal” by mekaar kan uitbring nie? Dalk het hulle gratis drankies gekry. Of dalk het missus Piggott nie meer verlof gehad nie en moes sy tot ten minste 11-uur ingaan, en toe, om weg te kom, sê sy voel nie lekker nie. Almal sou haar glo!
Wie weet. Uit ‘n finansiële oogpunt is dit dalk ‘n goeie idee. As hulle vir al die gaste een of twee taamlik vullende 18p hoender-sosaties sou gee, kon hulle ongeveer 100 mense nooi, want hulle sou nie 34p se mixed cutlery hoef te gekoop het nie. As hulle ‘n bietjie meer wou uithang, kon hulle klein 84p bakkies pasta op die 68p-vir-20 papierborde voorsit. (As jy ooit voor so ‘n keuse staan, vat die prawn cocktail.) Asda het fênsie goed ook, soos olywe en chorizo, maar dan sou 100 mense regtig te veel wees.

Hallo?

London Underground is in onderhandeling met die vier grootste selfoon-maatskappye om ‘n klomp transmitters in stasies, en dalk tonnels, te installeer. ‘n Studie het glo getoon kliënte "welcomed the system as long as people were sensible and respected the space and privacy of other travellers”.
Die probleem is net dat niemand in hierdie stad (behalwe ek, soms) “sensible” is nie. Baie min respekteer ander se spasie. En privaatheid? Nie eens in die toilet van jou eie eenslaapkamerwoonstel, in ‘n verafgeleë dorpie lanks die weskus waarvan niemand nog ooit gehoor het nie. Behalwe dat jy hoor hoe almal met hulle imaginery friends gesels, sal jy nou ook moet luister na ammal wat “Ohmygawdyeah…” gisteraand na daai “’e’s a f***in’ w***er, innit?” op I’m a Celebrity moes kyk.
Know wha’ I mean?

Heaven knows I’m miserable now

Morrisey gaan vanjaar se Meltdown-fees by die South Bank organiseer. Die South Bank (dis basies die Royal Festival Hall kompleks) kies elke jaar ‘n kunstenaar wat vir twee weke ‘n paartie kan gooi met almal waarvan hy hou. Voorverlede jaar het David Bowie dit organiseer. Hy het Coldplay en Suede daar gehad. Maar wat op aarde sou Morrisey daar aanbring? Glo my, ek sien baie uit. As tiener was ek ‘n groot Morrisey fan. My broer het die plate en kasette gekoop, en ek het dit by hom afgetape. (Ek was, en is steeds, te suinig om my eie te koop.) In elk geval, om deur puberteit te gaan as ‘n Morrisey fan en ongeskonde anderkant uit te kom... dit wil ek nog sien. Nie dat depressiewe lirieke soos “see, the luck I've had can make a good man turn bad” hoegenaamd óóit meer skade kan aanrig as O, ek wil huistoe gaan, na mamma toe, en dit op ‘n techno-beat, nie!
(As ek reg gehoor het.)

Hy wou nog sit

Die World Cancer Research Fund het ‘n nuwe veldtog geloods om die verband tussen kanker en vetsug te toon. Die advertensies verskyn agterop busse, en wys ‘n man se XXXXXL-agterkant met die leuse Don't Look Like The Back End of a Bus.
Die skoktegniek moet mense glo oor hul eet- en oefengewoontes laat dink. “Dis vir ammal,” sê Prof Martin Wiseman, wat ‘n raadgewer vir die WCRF is. “Ook vir maer mense sodat hulle nie vet word nie.” Voorkoming is die sleutel, meen hy. Want, soos ons almal weet, dis hopeloos te moeilik om na die tyd die vetrolle af te skud. Daar’s toenemende kommer oor die onrusbarende vlakke van vetsug in die land. Onlangse syfers toon dat ag miljoen mense (dis een uit elke vyf Britte) oorgewig is of agterente soos busse het.
Dit voel net hoe meer hulle praat van kos, hoe hongerder word die mense. Chips, anybody?