Glastonbury is een boerse paartie

Joe Strummer, oorlede hoofsanger van The Clash – een van Brittanje se suksesvolste groepe ooit, het dit glo gehaat om by die Glastonbury Festival op te tree. Hy wou eerder tussen die mense rondhang. En sedert die musiekfees (die grootste in Europa) se ontstaan in die ‘70s, sou jy hom glo jaar na jaar iewers op die Lost Vagueness veld - waar daar nou vir hom ‘n groot gedenksteen opgerig is - kry.

Waar hý was, sê hulle, was die paartie. Maar meer as dit, hy’t met al wat ‘n karakter is gesels en hom ontferm oor almal wat koud of nat of sonder drank is. Hy’t glo eenkeer vir amper twee dae geluister na iemand se geteem oor sy horlosie. Uiteindelik vra hy toe om gou na die horlosie te kyk. Dié gooi hy toe terstond in die vuur en sê vir die ou “Fokkof nou!” En dit som vir my nie net die die karakter van die man op nie, maar ook die van die fees. Meestal onvoorspelbaar, maar altyd onweerstaanbaar.

As een van die sogenaamde Glastonbury virgins was ek maar skrikkerig vir wat sou voorlê. Die hele bus het stil geraak toe ons reeds ‘n ent van die plaas die massiewe £1 miljoen omheining sien wat diegene sonder kaartjies moet uithou. (In 2000, het derduisende mense ingestroom. En weens die gevolglike chaos het die fees amper sy lisensie verloor.)

Dit voel behoorlik of jy op ‘n weermagkamp gaan – so met die vooruitsig van afsondering en gebrek aan fassiliteite. Die longdrops is boonop legendaries. En, ja, dit wat ek hierdie naweek gesien het behoort niemand op ‘n leë of vol maag te sien nie. Wat dalk verklaar waarom die meeste feesgangers deurentyd op een of ander manier hulle sinne benewel.

Iemand wat nog nooit daar was nie, weet nie wat om te verwag nie. Almal wat gereeld gaan kyk jou net met ‘n as-jy-maar-geweet-het glimlag aan en sê “Dis regtig moeilik om te beskryf”. Maar as jy vroeg Vrydagoggend jou uitgewerkte program saam met jou vooropgestelde idees opfrommel en begin om dit te vat soos dit kom, dan verstaan jy, man. Jy gee sonder enige protes aan die Glastonbury spirit - wat iets tussen ‘n Bybelse ideaal en Fear and Loathing in Lost Vagueness is - oor. En, ek is bevrees, dit ís regtig moeilik om te beskryf.

Hierdie naweek aan die einde van Junie op melkboer Michael Eavis se Worthy Farm is moontlik die weirdste en wonderlikste wat enigiemand ooit kan hê. Daar’s ‘n oneindige verskeidenheid goed om te beleef. Maar dis asof almal so min as moontlik doen en nie regtig kan onthou of hulle gesien het wat hulle dink hulle het nie. Soos die ou wat angstig op ‘n boodskapbord vra of iemand anders ook laasjaar ‘n Spaanse skip sien verbydryf het. (Iemand het gelukkig).

Alles is so absurd jy kan later nie onderskei tussen wat ‘regtig’ is en wat nie.

Daar’s die Healing Fields waar mense heeldag besig is met meditasie en massering, shiatsu of aromaterapie. En iemand wat wil weet hoekom jy nog nie jou tone name gegee het nie.

Op die Lost Field is daar ‘n Casino wat van middernag tot 5vm ‘n kabaret aanbied, waarvoor jy ‘n uitrusting moet huur. Maar as jy byvoorbeeld nie hiervan weet nie, en jy stap een oggend 6-uur slaapbeneweld daar verby en jy sien 30 mense in die eienaardigste uitrustings wat lyk of hulle dit elke dag doen, dan voel dit of jy per ongeluk soos Alice in die rabbit hole geval het.

Die hart van die fees lê in die Sacred fields rondom die Stone(d) circle. Daar’s dag en nag iemand wat tromme speel en begeesterde crusties wat in kringe dans. Sommige wat lyk of hulle al sedert die ‘70s daar kamp. Heelnag deur sit groepies mense om fakkels en kerse en gesels of slaap of staar in die niet – en as die son opkom is daar ‘n oorverdowende gejuig.

En dan die musiek: Ongeveer 200 groepe om uit te kies. R.E.M, Radiohead, Moby, Manic Street Preachers, David Gray en Suede op die Pyramid Stage alleen. Ook Fat Boy Slim, Röyksopp, Chemical Brothers, Doves… Die meeste mense loop maar doelloos van een veld na die volgende. As jy byvoorbeeld afkom op Har Mar Superstar met sy blink bokserbaadjie en manjifieke mullet en dis jou tipe ding, dan vergeet jy maar vir eers van die Inspiral Carpets.

Na afloop van hierdie mal naweek kry almal glo ‘n bietjie van die gevreesde Glastonbury down - elke doodgewone aktiwiteit verg skielik bonatuurlike inspanning, totdat jy genoegsaam herstel om vir die volgende fees te begin beplan. Want een ding is vir seker – jy gaan weer.

Dis nie net die wannabe-hippies van hierdie wêreld wat deur die gogga gebyt word nie: Daar’s so ‘n ongelooflike energie in ‘n Glastonbury-gehoor dat supersterre soos Michael Stipe en Paul McCartney baie mooi vra om daar te speel en dit boonop vir peanuts sal doen. As die energie positief is, kan ‘n optrede hier glo tot ‘n relatief onbekende groep se uiteindelike sterstatus lei – wat wel die geval was vir o.a. Pulp, Oasis en Robbie Williams (na sy breuk met Take That).

Dit blyk egter nou Robbie Williams se ‘sterstatus’ was maar net ‘n mite. Terloops, dieselfde Glastonbury-mites duik jaarliks op, soos dat iemand wat in ‘n toilet geval het net betyds gered is, of dat Cliff Richard tragies gesterf het.

Maar die vreemdste van alles is dalk dat party mense kies om eerder Wimbledon toe te gaan.

(SA Times 2003)

Pamplona

As een van die grootste byeenkomste in die wereld, behoort Pamplona se bulwedloop in elke dapper reisiger se dagboek te wees. Maar ek het in elk geval gegaan.

Dit was die laaste dag van die bulwedloop - die groot aantrekkingskrag van Pamplona se eeue-oue, jaarlikse San Fermin fees.

Met sonsopkoms reeds het mense begin plekke inneem op die roete waarlangs die bulle (en dalk hulle) enkele ure later sou hardloop - vanaf die kraal waarin die diere oornag aangehou word en die arena (Plaza de Toros), waar hulle almal uiteindelik sou sneuwel.

Ek het vir meer as 'n dag 'n slegte voorgevoel gehad. Teen 7vm het ek paniekerig begin word, en teen 7.45vm was ek totaal vreesbevange. Hierdie dag is my laaste, het ek gedink terwyl ek my naels in my man se arm geslaan het. En ek was maar net 'n toeskouer.

Die Spanjaarde hou nie eintlik daarvan dat vrouens deelneem nie, maar dis nie die rede waarom ek eerder verkies het om vanaf die 6-voet hoe houtreelings, wat elke dag langs die grootste deel van die 800m-roete opgerig word, te kyk nie. Ek raak eenvoudig nie opgewonde by die vooruitsig van 'n kwaai 600kg bul op steroiede wat in my rigting storm nie. Sien, ek het op 'n plaas grootgeword en is deur baie goed gejaag - volstruise, tarentale, donkies, bokke... En al was net my broers werklik 'n bedreiging, kan ek steeds die vrees van 'n potensiele slagoffer onthou. Verder onthou ek ook hoe ek tweede laaste in die 100m naellope gekom het toe skoolatletiek nog verpligtend was.

Behalwe vir vrouens, kinders en dronkies wil baie inwoners van Pamplona ook nie he uitlanders mag deelneem nie. En dit weet ek, omdat dit presies is wat een van hulle vir ons gese het. "Wat's julle?" het hy geskree. "Frans? Duits? Engels? Wat soek julle hier? Hoekom kyk julle dit nie op TV nie?" En hy was huilerig oor die ongeregtigheid totdat almal uiteindelik huis toe is.

Kort voor hulle die bulle loslaat (om 8vm) wil dit lyk of die vroeere sangria-geinspireerde brawade van baie hardlopers vir ernstige besinning begin plek maak. Daar's ongelooflike spanning in die lug, dan raak die hordes toeskouers vir 'n wyle stil in afwagting, en die skoot (wat die loslaat van die bulle aandui) gaan af. Vir bykans vyf minute is dit elke man en elke bul vir homself.

Ons was op die 'pylvak', net voor die Plaza de Toros, so ons moes nog 'n paar angstige minute wag. Baie gou kom die eerste golf hardlopers om die draai - almal tradisioneel aangetrek in wit, met rooi nekdoeke en rooi serpe om hul middellywe. Toe kom daar nog 'n groep mense, wat so te se agteruit loop en resepte uitruil. Want toe die eerste paar bulle om die draai kom met sulke klang-klang-klang klokke om hulle nekke, kon mens hulle verwar met 'n klomp koeie. Hulle het meer soos Ferdinand, daardie storieboekbul wat net rondgesit en blomme geruik het, gelyk as soos die aggressiewe, moordlustige monsters waarvoor ons gewag het. Ek het my naels baie teleurgesteld uit my man se arm getrek. Die mense rondom ons was ewe verdwaas. Ons wou bloed sien! Natuurlik moes ons naby die begin van die resies gewees het toe die bulle nog vars en vinnig wees - ons weet dit nou. Maar toe moes ons, soos die res van die wereld, agterna op 'n kroeg se TV na die hoogtepunte kyk en wonder hoe dit sou voel om daar te wees.

Diegene wat kaartjies gekry het vir die Plaza de Toros kan na die stiervegte kyk, waarin al die bulle wat aan die wedloop deelgeneem het in drie stadiums (tercios) doodgemaak word. Sommige reken dis 'n ongelooflike skouspel en 'n kuns, en beslis iets om te sien. Ander raak histeries oor die sinnelose gemartel van diere. Stierveg-entoesiaste meen 'n geveg met 'n goeie matador is die mees edel manier vir hierdie manjifieke bulle om te sterf.

Ons het nie kaartjies gehad nie, en op daardie oomblik het ons ook nie belanggestel nie. Ons wou net iewers 'n bietjie gaan le. Soos derduisende ander. Ons sien nooit soveel aksie voor nege in die oggend nie, en dit was boonop 'n baie, baie lang nag.

Daardie San Fermin Feesnagte is berug. Hulle hou nooit op nie. Dit begin alles op 6 Julie om 12-uur die middag wanneer almal seremonieel hulle rooi nekserpe opsit. En dit eindig eers die nag van die 14e met 'n optog. Tussenin word die hele ou deel van die stad in een groot straatpartytjie omskep. Sover jy loop is daar 'n aansteeklike karnaval-gees (baie lekker musiek en baie dronk mense), asook 'n onaangenaame dreinreuk, wat mens laat besef die spanning (of die tapas) moet iets verskrikliks wees. Teen 6-uur die oggend hou die partytjies tydelik op as die adrennaliensoekers na die roete waarlangs die bulle gaan hardloop begin beweeg . (Jy moet vroeg gaan as jy 'n goeie staanplek wil he.) Na die wedloop begin die gefuif weer van voor af. Maar op die laaste dag maak alles so vinnig toe, dit voel eintlik onwerklik. Binne 'n paar uur ondergaan die stad 'n totale gedaanteverwisseling. Almal het min of meer genoeg gehad.

Behalwe vir die groepie wat vroegoggend op die 15e terugkeer na die wegspringplek en wag vir die eerste voertuig wat verbykom en dan hardloop hulle maar weer.

(Klets Augustus 2003)